نقشه لوله کشی جعبه آتش نشانی

جعبه آتش‌نشانی (فایرباکس)، یکی از اولین تجهیزات اطفاء حریق دستی است. این جعبه، برای ایفای نقش حیاتی خود در مهار آتش، باید به یک سیستم لوله‌کشی مهندسی‌ شده، دقیق و قابل اعتماد، متصل باشد. در واقع، اثربخشی یک فایرباکس، به شبکه پنهان لوله‌ها، شیرآلات و تجهیزات کنترلی که در پشت دیوارها قرار گرفته‌اند، متکی است.

نقشه لوله کشی جعبه آتش نشانی، یک سند مهندسی و تخصصی است که مسیر، ابعاد و مشخصات فنی این شبکه حیات‌بخش را تعریف می‌کند. طراحی این نقشه، یک فرآیند مبتنی بر محاسبات هیدرولیکی دقیق و استانداردهای سخت‌گیرانه ملی و بین‌المللی است که توسط مهندسان تاسیسات و متخصصان ایمنی انجام می‌شود. در ادامه این مقاله به بررسی بیشتر نقشه لوله کشی آتش نشانی، اجزای اصلی و اصول طراحی آن می‌پردازیم.

اجزای اصلی در نقشه لوله کشی سیستم فایرباکس

سیستم لوله‌کشی استاندارد برای جعبه‌های آتش‌نشانی، شامل مجموعه‌ای یکپارچه از اجزا است که هر یک وظیفه مشخصی را در راستای تامین آب با فشار و دبی کافی در لحظه بحران، بر عهده دارند. این سیستم از منبع تامین آب آغاز شده و تا آخرین جعبه در دورترین نقطه ساختمان، امتداد می‌یابد.

نقطه شروع در هر نقشه، منبع تامین آب است که می‌تواند شبکه آب شهری، مخزن ذخیره اختصاصی آتش‌نشانی یا هر دو باشد. بلافاصله پس از انشعاب از منبع، یک شیر قطع و وصل اصلی (Main Shut-off Valve) جهت ایزوله کردن کل سیستم در زمان تعمیرات و نگهداری تعبیه می‌شود. در ساختمان‌های بزرگ و یا پروژه‌هایی که فشار آب شهری کافی نیست، سیستم بوستر پمپ آتش‌نشانی نیز در نقشه جانمایی می‌شود تا فشار آب مورد نیاز را تامین کند.

پس از پمپ‌ها، یک شیر یک‌طرفه (Check Valve) برای جلوگیری از برگشت آب پرفشار به شبکه و یک سوییچ جریان (Flow Switch) برای تشخیص حرکت آب در لوله‌ها و ارسال سیگنال به پنل اعلام حریق مرکزی، نصب می‌گردد.

جریان آب، پس از عبور از این تجهیزات اولیه، وارد لوله اصلی عمودی یا رایزر (Riser) می‌شود. رایزرها، بخش اصلی شبکه توزیع آب در ساختمان‌های چند طبقه هستند. در نقشه لوله‌کشی، سایز رایزر بر اساس محاسبات هیدرولیکی دقیق تعیین می‌شود. در هر طبقه، یک انشعاب افقی از رایزر گرفته شده و به سمت جعبه آتش‌نشانی هدایت می‌شود. در این مسیر، اجزای کنترلی مهمی قرار می‌گیرند.

یک شیر قطع و وصل مجزا برای هر جعبه، امکان سرویس و نگهداری آن را بدون از کار انداختن کل سیستم، فراهم می‌کند. همچنین، نصب یک مانومتر (فشارسنج) روی خط انشعاب، امکان پایش دائمی فشار استاتیک پشت جعبه را به مسئول ایمنی می‌دهد. در برج‌ها و ساختمان‌های بسیار بلند، به دلیل اختلاف ارتفاع زیاد، فشار در طبقات پایینی می‌تواند به شکل خطرناکی بالا رود. برای حل این مشکل، در نقشه لوله کشی، از شیرهای فشارشکن (Pressure Reducing Valve – PRV) در انشعابات طبقات پایین‌تر استفاده می‌شود تا فشار خروجی از نازل در محدوده ایمن و قابل کنترل برای کاربر باقی بماند.

اصول طراحی لوله کشی جعبه آتش نشانی بر اساس استانداردها

طراحی نقشه لوله کشی، تابع مجموعه‌ای از قوانین و ضوابط فنی است که در استانداردهای معتبر بین‌المللی مانند NFPA 14 (Standard for the Installation of Standpipe and Hose Systems)  ، مقررات ملی ساختمان ایران و ضوابط سازمان آتش‌نشانی محلی، تدوین شده است. هدف این قوانین، حصول اطمینان از عملکرد صد در صدی سیستم در هر زمان و هر مکان است.

یکی از بنیادی‌ترین اصول در طراحی، انجام محاسبات هیدرولیکی است. هدف از این محاسبات، تضمین تامین حداقل دبی (Flow Rate) و حداقل فشار باقیمانده (Residual Pressure)  مورد نیاز استاندارد در خروجی نامساعدترین جعبه آتش‌نشانی است. نامساعدترین جعبه، دورترین و مرتفع‌ترین جعبه نسبت به منبع تامین آب است. مهندس طراح، با محاسبه افت فشار ناشی از اصطکاک در طول لوله‌ها، اتصالات، شیرآلات و افت فشار ناشی از اختلاف ارتفاع، سایز دقیق لوله‌ها و مشخصات فنی بوستر پمپ را تعیین می‌کند.

اصل مهم دیگر، انتخاب متریال و سایز مناسب لوله است. بر اساس استاندارد، لوله‌های مورد استفاده در این سیستم‌ها، باید از جنس فولاد کربنی سیاه یا گالوانیزه و با ضخامت متناسب با حداکثر فشار کاری سیستم باشند. در استاندارد NFPA، حداقل سایز رایزر برای سیستم‌های دارای شیلنگ‌های ۱.۵ اینچ (سیستم کلاسII)، برابر با ۲.۵ اینچ و برای سیستم‌های ترکیبی (کلاسIII)، ۴ اینچ در نظر گرفته می‌شود. همچنین، تمام اجزای سیستم از جمله شیرآلات و اتصالات، باید دارای تاییدیه معتبر برای استفاده در سیستم‌های اطفاء حریق باشند. در نهایت، نقشه لوله‌کشی، باید جزئیات مربوط به نحوه مهاربندی و ساپورت‌گذاری لوله‌ها را نیز مشخص کند.

به طور کلی، نقشه لوله کشی جعبه آتش نشانی، یک سند مهندسی پیچیده است که سلامت و کارایی شریان‌های حیاتی یک ساختمان را ترسیم می‌کند. این نقشه، زبان مشترک میان مهندسان طراح، مجریان تاسیسات و تیم‌های بازرسی آتش‌نشانی است. موفقیت عملیات اطفاء حریق، حاصل هماهنگی بی‌نقص میان یک جعبه آتش‌نشانی باکیفیت و استاندارد و یک سیستم لوله‌کشی دقیق است که بر اساس اصول علمی طراحی و اجرا شده باشد.

گروه تولیدی مزینانی، با سال‌ها تجربه و تخصص در زمینه تولید تجهیزات آتش نشانی، ارائه دهنده بهترین جعبه‌های آتش نشانی مدرن است. محصولات این مجموعه، با رعایت تمام پروتکل‌های امنیتی و مهندسی، طراحی و تولید می‌شوند. برای خرید این محصولات و اطلاع از نحوه سفارش دهی، با کارشناسان مجموعه مزینانی تماس بگیرید.